Kto może przyjąć?

Katechizm Kościoła Katolickiego (KKK) nr 1528 przypomina, że „stosowny czas na przyjęcie namaszczenia chorych zachodzi wtedy, gdy wierny staje wobec niebezpieczeństwa śmierci z powodu choroby lub starości”.

Według Kodeksu Prawa Kanonicznego (KPK) kan. 1004:
§1. „Namaszczenia chorych można udzielić wiernemu, który po osiągnięciu używania rozumu, znajdzie się w niebezpieczeństwie na skutek choroby lub starości.
§2. Sakrament ten może zostać ponownie udzielony, jeśli chory po wyzdrowieniu znowu ciężko zachoruje lub jeśli w czasie trwania tej samej choroby niebezpieczeństwo stanie się poważniejsze”.

Kan. 1007: „Nie wolno udzielać namaszczenia chorych tym, którzy uparcie trwają w jawnym grzechu ciężkim”. Wynika z tego, że Sakramentu Namaszczenia Chorych nie mogą przyjmować osoby, które nie mogą otrzymać rozgrzeszenia w Sakramencie Pokuty i Pojednania, np. żyjące w konkubinacie. 

Podmiot sakramentu namaszczenia chorych określa dokładniej Rytuał “Sakramenty chorych” (wyd. II poprawione, Katowice 1993 nn. 8-15).
Sakramentu tego można udzielić:

1. Chorym przed operacją chirurgiczną, „jeśli przyczyną operacji jest niebezpieczna choroba” (nr 10; por. KKK nr 1515);
2. Osobom „w podeszłym wieku, których siły opuszczają, można udzielić namaszczenia chorych również wtedy, gdy nie zagraża im niebezpieczna choroba” (nr 11); 
3. „Dzieciom również należy udzielić namaszczenia chorych, jeżeli osiągnęły taki poziom umysłowy, że ten sakrament może im przynieść pokrzepienie. W razie wątpliwości, czy osiągnęły używanie rozumu, należy udzielić sakramentu” (nr 12; por. KPK kan. 1005);
4. „Chorym, którzy stracili przytomność lub używanie rozumu, można udzielić sakramentu jeśli istnieje prawdopodobieństwo, że jako wierzący prosiliby o to, gdyby byli przytomni” (nr 14; por. KPK kan. 1006). Wynika stąd, że w zwyczajnej sytuacji ksiądz może udzielić sakramentu tylko wtedy, gdy zna tę osobę, która jest już nieprzytomna, lub ktoś w sposób odpowiedzialny mógłby zaświadczyć, że jest to osoba ochrzczona, praktykująca i na pewno pragnęłaby przyjąć sakramenty Kościoła w niebezpieczeństwie śmierci. Jeśli warunki te nie mogą być spełnione, nie udziela się żadnych sakramentów, gdyż te są tylko dla tych, którzy przyjęli chrzest, posiadają wiarę i rozumnie o nie proszą.

Nigdy nie udziela się żadnego sakramentu umarłym. Ksiądz wezwany do chorego, który już umarł, modli się za zmarłego „aby uwolnił go od grzechów i przyjął do swego Królestwa." Namaszczenia natomiast nie udziela (nr 15).

Jeśli istnieje poważna i uzasadniona wątpliwość, czy chory rzeczywiście już umarł można udzielić mu sakramentu namaszczenia bez żadnego warunku.